Produkty pochodzenia zwierzęcego

Rolniczy handel detaliczny

Rolniczy handel detaliczny (RHD) to jedna z form handlu detalicznego, dla której w polskim porządku prawnym przyjęto odrębne uregulowania w zakresie nadzoru organów urzędowej kontroli żywności oraz wprowadzono określone preferencje podatkowe. W ramach takiego handlu możliwe jest m.in. przetwórstwo i zbywanie wytworzonej żywności konsumentom końcowym, a także od dnia 1 stycznia 2019 r., na rzecz zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego, zlokalizowanych na ograniczonym obszarze. 

Rejestracja RHD

Gospodarstwa rodzinne mogą rozpocząć działalność w ramach rolniczego handlu po uprzedniej rejestracji (bez obowiązkowego zatwierdzenia) u powiatowego lekarza weterynarii (produkty pochodzenia zwierzęcego lub żywność zawierająca jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego, tj. żywność złożona). W tym celu na 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności należy złożyć stosowny wniosek do właściwego ze względu na siedzibę zakładu lub miejsce prowadzenia działalności powiatowego lekarza weterynarii.

Warunki prowadzenia RHD

1. Żywność musi zawierać co najmniej jeden składnik pochodzący w całości z własnej uprawy, hodowli lub chowu.
2. Sprzedaż odbywa się z zachowaniem limitów wskazanych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 12.09.2022 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania(oraz limitu przychodów z takiej sprzedaży do kwoty 100.000 zł, o ile producent chce korzystać z preferencji podatkowych).
3. Produkcja i zbywanie żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego nie mogą być, co do zasady, dokonywane z udziałem pośrednika. Wyjątek stanowi tutaj możliwość udziału pośrednika w zbywaniu żywności pochodzącej z RHD podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji żywności.

 Wymagania RHD 

Podstawowe wymagania dla rolniczego handlu detalicznego z zakresu bezpieczeństwa żywności są następujące:

1. Produkcja i zbywanie żywności nie może stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności i wpływać niekorzystnie na zdrowie publiczne.
2. Należy przestrzegać wymagań określonych w:
   • rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności;
   • rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczychoraz w przepisach wydanych w trybie tego rozporządzenia;
   • ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia;
   • ustawie z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego.
3. Należy przestrzegać obowiązku dokumentowania ilości żywności zbytej rocznie do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego.
4. W przypadku zbywania żywności konsumentowi finalnemu przez podmiot prowadzący RHD istnieje nakaz oznakowania miejsca sprzedaży.
5. Obowiązuje zakaz wykorzystywania do produkcji mięsa zwierząt kopytnych pozyskanego z uboju dokonanego poza rzeźnią zatwierdzoną przez powiatowego lekarza weterynarii (np. z uboju w celu produkcji mięsa na użytek własny).
6. Nie ma konieczności sporządzania projektu technologicznego przez podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie rolniczego handlu detalicznego produktami pochodzenia zwierzęcego lub żywnością złożoną.

Oznakowanie żywności 

Żywność sprzedawana w ramach rolniczego handlu detalicznego musi spełniać wymagania w zakresie oznakowania, stosownie do przepisów określonych w:

• rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004;
• rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych;
• rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej.

Sprzedaż bezpośrednia

Sprzedaż bezpośrednia jest jedną z form prowadzenia działalności. Prowadzenie sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzenia zwierzęcego regulowane jest rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2015 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej, które określa wymagania weterynaryjne jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej, wielkość, zakres i  obszar produkcji produktów oraz wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia takiej sprzedaży.

Zakres sprzedaży bezpośredniej

Do sprzedaży bezpośredniej dopuszcza się wyłącznie produkty wyprodukowane z własnych surowców przez podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej:

• tusze lub podroby pozyskane z drobiu i zajęczaków poddanych ubojowi w gospodarstwie rolnym podmiotu,
• tusze i podroby pozyskane przez koło łowieckie,
• produkty rybołówstwa,
• żywe ślimaki lądowe z gatunków Helix pomatia, Cornu asperum aspersum, Cornu aspersum maxima, Helix lucorum oraz z gatunków rodziny Achatiniade,
• mleko surowe,
• siarę,
• surową śmietaną,
• jaja pozyskane od drobiu lub ptaków bezgrzebieniowych,
• produkty pszczele nieprzetworzone.

 Sprzedaż produktów pochodzenia zwierzęcego może być prowadzona:

• przez producenta konsumentowi końcowemu,
• na terenie gospodarstwa producenta,
• na targowiskach,
• do zakładów prowadzących handel detaliczny bezpośrednio zaopatrujących konsumenta końcowego

Zasięg terytorialny działalności prowadzonej w ramach sprzedzaży bezpośredniej

Sprzedaż bezpośrednia ograniczona jest do obszaru województwa, w którym odbywa się produkcja produktów pochodzenia zwierzęcego, województw sąsiadujących oraz innych województw na terenie Polski, jeżeli jest prowadzona podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji tych produktów.

W przypadku prowadzonej sprzedaży bezpośredniej podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji tych produktów na terenie innego województwa niż tego, w którym odbyła się ich produkcja lub województwa ościennego konieczne jest poinformowanie o tym fakcie powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce prowadzenia planowanej sprzedaży, w terminie 7 dni przed dniem jej rozpoczęcia. Informacja taka powinna zawierać:

• imię i nazwisko albo nazwę podmiotu prowadzącego działalność w zakresie produkcji tych produktów oraz adres miejsca prowadzenia tej działalności;
• dane dotyczące miejsca i okresu, w których będzie prowadzona sprzedaż tych produktów.

Rejestracja SB

W celu rejestracji zakładu do prowadzenia sprzedaży, należy zgłosić się do właściwego terytorialnie powiatowego lekarza weterynarii.

Działalność marginalna, lokalna i ograniczona

Możliwość prowadzenia działalności marginalnej, lokalnej (MLO) i ograniczonej jest odpowiedzią na oczekiwania przedsiębiorców prowadzących działalność na małą skalę w zakładach rodzinnych wytwarzających określonego rodzaju produkty, często o specyficznych cechach, na które istnieje zapotrzebowanie głównie na rynku lokalnym. Tego rodzaju producenci nie są zwykle zainteresowani wprowadzeniem swoich produktów na rynek poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Szczegółowe warunki pozwalające na uznanie działalności za działalność marginalną, lokalną i ograniczoną, w tym zakres i obszar produkcji, a także wielkość dostaw produktów pochodzenia zwierzęcego do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem do konsumenta końcowego zostały określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 marca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej. Rozporządzenie to wskazuje również niektóre dodatkowe wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy prowadzeniu tego rodzaju działalności (poza wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych).

Zakres MLO

W ramach działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej można prowadzić:

• produkcję i sprzedaż następujących produktów pochodzenia zwierzęcego:
  • produkty mleczne,
  • produkty na bazie siary,
  • wstępnie przetworzone lub przetworzone produkty rybołówstwa,
  • surowe wyroby mięsne,
  • mięso mielone,
  • produkty mięsne,
  • produkty jajeczne z gotowanych jaj,
  • gotowe posiłki (potrawy).
• rozbiór i sprzedaż świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego, drobiowego lub zajęczaków, zwierząt łownych oraz dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych.

Zasięg terytorialny działalności prowadzonej w ramach MLO

W ramach prowadzenia działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej, miejsca produkcji lub miejsca sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego oraz zakłady prowadzące handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, do których następuje dostawa, ograniczone są do obszaru jednego województwa lub na obszaru powiatów sąsiadujących z tym województwem, położonych na obszarach innych województw.

Rejestracja MLO

W celu rejestracji zakładu do prowadzenia działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej, należy zgłosić się do właściwego terytorialnie powiatowego lekarza weterynarii.